به میزان توانایی افراد در به دست آوردن، تحلیل کردن، و فهمیدن اطلاعات و خدمات اولیه بهداشتی که به آن نیاز دارند تا بتوانند در مورد مسائل مربوط به سلامتی خود مشارکت داشته و تصمیم‌های درستی را اتخاذ کنند سواد سلامت(Health Literacy) می‌گویند. اما باید توجه داشت که سواد سلامت مفهومی فراتر از توانایی‌های فردی یک شخص می‌باشد. سواد سلامت به توانایی‌ها، سلایق، و انتظارات تهیه کنندگان اطلاعات و مراقبت‌های مربوط به سلامت، نیز ارتباط دارد؛ افرادی مانند پزشکان، پرستاران، رسانه‌ها، و بسیاری دیگر از افراد.
از دیدگاه کلی‌تر می‌توان توانایی‌های لازم در کسب سواد سلامت را به سه گروه به ترتیب زیر تقسیم بندی کرد:
· توانایی خواندن فرم‌های رضایت نامه، برچسب‌ها و پیوست‌های مربوط به داروها، و سایر اطلاعات نوشتاری مربوط به حوزه‌های سلامت و بهداشت
· توانایی درک اطلاعات نوشتاری و شفاهی که از طرف پزشک، پرستار، دارو ساز، و بیمه گر به فرد ارائه می‌شود
· توانایی عمل کردن بر اساس دستورالعمل‌های مربوط به برنامه‌های دارویی و مراقبت‌های پزشکی
به گزارش بهداشت نیوز، در میان انواع و اقسام سواد، شاید بتوان گفت سواد سلامت از جایگاه مهم‌تری برخوردار است، چراکه به‌طور مستقیم با زندگی افراد ارتباط دارد. بر اساس آمارهای موجود، بیش از 50 درصد افراد جامعه ما از معیارهای لازم سواد سلامت بی‌بهره‌اند
استانداردهای سواد سلامت چیست؟
دانسته‌های مربوط به داشتن زندگی سالم‌تر به عنوان بخش اصلی سواد سلامت که درواقع به سبک زندگی افراد مربوط می‌شود نیز به نوبه خود دو بخش دارد. بخشی که کنترل پارامترهای آن در اختیار فرد قرار دارد و بخش دیگری که فرد در هدایت آن نقشی ندارد.
بخش اول شامل دانسته‌هایی است در رابطه با رژیم غذایی سالم، پرهیز از موادغذایی فرآوری‌شده و فست‌فودها، مصرف کمتر مواد قندی و چربی، کاهش مصرف نمک، داشتن تحرک کافی و ورزش، حفظ تناسب اندام و مواردی از این دست که کنترل آن‌ها در اختیار فرد است.
بخش دوم اما آگاهی‌ها و اطلاعاتی است که درواقع باید در اختیار تولیدکنندگان موادغذایی و مسئولین مدیریتی جامعه قرار بگیرد و شهروندان عادی کنترلی بر اداره این امور ندارند. دانسته‌هایی در زمینه تولید سالم‌تر و بهداشتی‌تر محصولات غذایی، وجود نظارت دقیق و کافی بر روند تولید محصولات، اندیشیدن تمهیداتی در جهت رفع آلودگی هوای کلانشهرها، سالم‌سازی آب مصرفی، فرهنگ‌سازی و ارائه آموزش کافی به شهروندان و مواردی از این قبیل.
این‌ها تنها نمونه‌هایی از استانداردهای سواد سلامت هستند که به شکل فردی و اجتماعی باید مدنظر قرار گیرند تا سطح سلامت یک جامعه ارتقاء پیدا کند.
منبع:
S. Kickbush, Ilona. Health literacyL Addressing the health and education devide. Oxford university press, 2001
